'

Sunday 24 August 2014

MAWHPHURHNA HLEN

Kan rawn pian phat atangin tih turin min hmuak nghal a, nu pum chhung atanga kan chhuak rual rualin kan dam khaw chhuah theih nan mahni a thawk (breath) nghal a tul a, kan tal a, hnute tui a halin tapin hunte kan ngen a, he khawvelah kan din khaw chhuah theih nan hringnun kan hmang tan nghal a  ni.

Kan rawn puitling chho zel a, hna chi hrang hrang kan thawk a, chuta kan hnathawhnaah kan tih tur kan hmaa awm chu zo taka titura mawhphurhna neitu ber chu mahni hi kan ni. Restaurant a hna kan thawh chuan customer-te tha taka lo enkawl a, an duh thusam ang ngei a lungawi tak an awm theih nan a lo mikhual chu kan tih tur a ni.

Dawr kan nghak a nih pawhin boss te an rawn kal emaw kal lo emaw kan dawr nghah chu rinawm tak leh taima tak a lo enkawl chu kan mawhphurhna dik tak a ni. Mawhphurhna kan tih hi tu emaw hlauh vanga tih lam ni lovin kan tih tur a ni tih hriatna nena tha tak a thawh hi  a ni.

CAMERON HIGHLANDS AH BIAL FANG

Malaysia MCF EC hun ruat angin Cameron highlands ah Malaysia MCF President Pu Ngursaithuama hovin bial fan a ni. Aug 20 tlai 1:30 khan KL atangin Pu Ngursaithuama, Pu H. Biakliana leh Nl. Suzy Lalnunthianghlimi te chu Cameron panin kan kal a, Pathian kaih hruainain tlai dar 6:30 ah Tringkap 46 ka thlang. President Pu Siama hovin min lo hmuak a hlim taka kan in chibai hnuin hmun thianghlim lam panin tlangah kan lawn chho, kan unaute awmna hi a sang lutuk lo na a a vawt nuam tawk hle a ni.
1) Inkhawm zan khatnaah mi 12 kan inkhawm a, Pu Ngursaithuama’n “I vanglai hian i siamtu hrereng rawh” tih thupui hmangin Pathian thu min hrilh a kan hlimin kan hlawkpui ngei pawh ka ring.
2) Inkhawm zan hnihnaah kan unau kawl mi 4 nen inkhawm mi 16 kan ni a, zan dar 8:30 ah inkhawm kan tan. “Lo kal rawh” tih thupui hmangin Pu Mapuia’n Pathian thu min hrilh a kan hlim tlang hle a ni. Pathian thlarauin min awmpui a Nl. Suzy-i zai thiam bawk nen kham lo takin inkhawm chu kan tin leh hram hram a.
   Zan hnih kan riak a Cameron Highlands unaute hi engkimah an inpe zo hle a, an fakawm tak zet a ni. Kan ei leh in tur buaipui reng rengin Pi Ramchuani pawh a mawng a hung hman lova a siam tuiin a chungah kan lawm tak zet a ni.
   Lalpan min awmpui a boruak a nuam bawk nen Pu Ngura phei chuan Bawkte khawh hial a duh a, mahse kan khawh ta lo, in lamah khawh mai ila kan ti leh ta a nih kha. A chhan chu Nl. Suzy mutui lutuk leh vawkril, zawngtah ei tam lutuk hi a ni, mahse buaina a siam lem lo.
   A tawp berna a tan chuan Cameron Highlands a Malaysia MCF rinnaa kan unaute tanrualna, rinawmna leh inpekna hi entawn tlak tak a ni. A kal tawh phawt chuan dam chhungin kan hrereng dawn a nih hi! Cameron Malaysia MCF Lalpan malsawm zel rawh se. (Reported by H.Biakliana)

Hming, DOB etc. In Ang Buaina

                                                                                                   Josiah, Coordinator
A hma khan he mi chungchang kan ziak tawh ngai a kan puang tawh thin bawk. He buaina hi a reh leh chuang lova a la awm reng. An la ching fel dawn chauh zawk a ni. Tun a UNHCR buaina chu hming in ang tam lutuk hi a ni. Hming in ang tia kan sawi hian hming chauh ni lovin pian ni leh kum (date of birth), nu leh pa hming, pianna khua etc. tih te thlengin a in ang vek tihna a ni a chutiang chu a taka thil awm thei lo a nih avangin UNHCR in an pawm thei lo a ni.
    Malaysia a awm UNHCR chauh ni lovin, Bangkok leh UN head quarters ber Geneva ah te pawh he thu hi thlen tawh a ni a UN head quarters in a pawm zam lo hle. Tunah hian hetiang a hming leh pian ni leh kum etc. in ang thup thup hi mi 2300 vel an awm. A then te chu ram thumna an thleng hman tawh a tichuan heng zing a mi 1500 erawh chu tunah hian Malaysia ah an la awm.
    He thil hnawk hi ching fel turin UNHCR hian hma a la mek a. UNHCR a lo thleng thui tawh te entirnan: Lahwahkah (DHS), RSC/OPE etc. atang te tan hmasain an chhui zel anga kumin kum tawpah chuan zawh fel theih an in bei sei. Tunah hian mi 900 vel an phone tawh a heng zinga 400 vel in zawhfiahna interview an chhang tawh a tichuan, heng 400 zing a mi 300 te tan thu tihtlukna UNHCR in a siam sak tawh a ni. Thu an zawh fiah zing a 60 percent te chuan hming lem an pu a ni tih an inpuang.
    Hming, date of birth etc. hnawk hian nghawng thui tak a nei a chung te chu nau piang birth certificate a nu leh pa hming dik lo inziak te, damdawi in a medical record a hming lem in ziak te, Bank account a hming dik lo in record te leh thihna (death) certificate thleng a hming dik lo/lem in ziak te hi a ni. Heng nghawng thui tak ching fel turin UNHCR hian hma a la mek reng a ni.
    He tih rual hian mah ni hming, pian ni leh kum dik tak pu te koh an lo nih ve palh chuan officer te tha taka hrilh fiah mai tur a ni a. Kan dikna an hriat chuan kan UN kawng zawhah harsatna engmah a awm lo ang. Chutiang bawkin hming dik lo kan put avang a koh kan nih pawhin kan hming leh pian ni leh kum etc. te a dik zawk tha taka hrilh mai tur a ni a. Hei hi mi reject-na tur a thil tih a ni lo tih kan hriat fiah a ngai. Amaherawh chu, hming dik lo kan lo putna ah chuan min hrem ve thung ang. Hun eng emaw ti chhung hremna hi reject nih ai chuan a la tha zawk tho tih kan hriat a tha.

 

Lal Isua Din Kohhran

    Kohhran tih hi Greek tawngin Kuriakos (Lalpa ta) tih leh Ekklesia (koh chhuah) tih a in a. Hebrai tawng, “Qahal” tih chu Israel pung khawm sawina a ni. Pathianin a ko khawm a, an hnenah a duh zawng thu a sawi a, a hruai bawk . Thuthlung Thar kohhran chu khawvel mi nihna atanga Krista mi ni tura koh chhuah an ni a. Kristaa tihhran, mi thiang hlim ni tura kohte, Lal Isua din, Ama ta, Ama tana a din, Thlarau Thianghlima chenchilh leh enkawl a ni. Lal Isua ngeiin, “Ka kohhranho ka rem chho vang,” (Mat.16:18) a ti a. Hetah hian Ka kohhranho ka din ang” a tih hi chhinchhiah ila, kan hriat reng tur chu kohhran dintu leh a neitu chu Lal Isua hi a ni tih hi. Chu vangin, kohhranah hian thuneitu ber leh lal ber tur chu Lal Isua hi a ni. Kohhranah hian Isua Krista ni lo tu emaw, thil dang emaw a lal chuan Lal Isua din kohhran a tling lo tihna a ni.
    Kohhran invuah apiang hi Lal Isua din a ni vek kher ang em? A nih loh leh Lal Isua din ni lo kohhran a awm thei ang em? tiin zawhna siam ila, kan chhan dan a inang lo fur awm e. Tun lai kan zinga kohhran ding thar zelte kalhmang leh rawngbawl dan en hian Lal Isua din ni lo kohhran kan awm thei mai lo’ng maw tih hi chhut ngun a tul ta hle. A chhan chu tun lai kohhran ding thar zelah hian Lal Isua ni lo, a din tu (founder) dang an awm zel hi a ni. An kal zel han en pawh hian chung kohhranah chuan Lal Isua aiin founder-te hi an lal hle zel a, pawl hminga ham thatna emaw, malsawmna lo awm pawh hi pu-te ta a ni deuh vek a. Tun hma kum 5 kal taah khan rawngbawlpui thian pakhat thusawi hi ka hre chhuak fo thin a, hetiang hian a sawi a. “Kan kohhran hian pathian pahnih kan nei a, hmuh theih pathian leh hmuh theih loh Pathian, hmuh theih loh Pathian hi chu khawngaihna, lainatna leh diknain a khat a, a duh loh zawnga kan nun chang pawhin a hnena ngaihdam kan dil chuan min ngaidamin kan phu loh malsawmnain min vur thin. amaherawhchu, hmuh  theih kan pathian erawh chu, a hlauhawm hle a, a lung kan tiawi lovang tih hlau reng rengin ka ip reng a. A chhan chu a lung kan tihawi loh chuan kan nihna leh awm hmun te thleng hian tihdanglam a ching a kan hmalam kaisan ve theihna tur pawh hi a thuneihna hian a huap vek a, tuarhlelhawm tak a ni,” tiin. Hetiang kohhranah hi chuan Lal Isuan thuneihna a chang pha ve lo va, founder thu thu kha a ni ber a, Lal Isua din ni lo kohhran kan tih pawh hetiang kohhran hi a nih hmel. A sawi chhun zawm zel a, “ Kan kohhranah chuan pu-te hian an member te hi, hmanrua (raw material)-ah min hmang a, chumi hmang chuan thil (sum, hlawkna) an siam chhuak ani ber a ni,” a ti a. A sawi dik hle awm e. Khawmpui rorel te pawh han nei ve thin mah se, palaite rorelin awmzia a nei hran lo.
    Lal Isua din kohhranah chuan a dintu vei ber, “Bo-te zawnga chhandam” hi an ngai pawimawh ber a, hna tul berah an neih a ni. Kan sawi mek kohhranah hi chuan bote zawnga Chanchin Tha hril an vei pha meuh lo. Chu ai chuan ram eng tawhah mi tu emaw (chhungkhat vuangva zawngin emaw, mahni chipui zawngin emaw) kohhran a awm thalaite hi eng emaw tawktarh hmangin an thlem chhuak ngei thin. Daw lar lar lar chungin Dollar an zawng a, chumi hmang chuan kohhran awm saho hi an tibuai a, hetiang buaina tuar nasa ber chu keiniho hi kan ni awm e.
    Chuvangin, kan awmna kohhran hi Lal Isua din, A duh zawng kawng zawha, a vei ber, “Bote zawnga chhandamna Chanchin Tha hril” hi an vei ber a ni em? Kohhranho rorelna leh kalhmangah hian Lal Isua hian thuneihna a chang nge? tihte hi ngiahtuah a hun ta hle mai.
(CALVARY CHURCH, Silver Jubilee (1986-2011) Hriatrengna Article leh Sermon-te, Published by Calvary Church, Tahan-Kalaymyo)

Saturday 23 August 2014

MRO HISTORY TAWI

                                                                                                      Josiah Z. Khiangte
MRO ti a kan hriat mai thin Mizo Refugee Organization hi August 15, 2007 khan din a ni a. Mi thahnemngai tlem te ten bul tanin vawin ni kan thleng a tunah chuan kum 7 hmel a lo hmu ve ta reng mai. Heng hun kal ta zawng zawng a min enkawltu kan Pathian hming fakin awm rawh se! Amen.
  Tun hma chuan MRO hi MCF kan tih mai Mizo Christian Fellowship hnuaiah enkawl a ni ngai lo a. MRO chu a ma kein a ding hrang a, inkhaihhruaina pawh mumal tak a neih a ni. MRO office hi Bukit Bintang area chhungah hawn ni tlangpui mah se Loke Yew lamah pawh a tulna avangin sawn a lo ni tawh thin. Tichuan, hun a inher chho zel a MRO chuan sumah harsatna lian tak a tawk a. Amaha a din zawh tak loh avangin June 1, 2008 khan MCF enkawlna hnuai a intulut turin ngenna lehkha a pek luh a. Chu ngena chu pawmin MCF hnuaiah rawngbawlna peng khat niin vawiin ni thlengin chhawm nun zel a ni ta a ni.  
   MRO a chanvo nei, nihna nei zawng zawng kan tarlang vek seng dawn lo a. A tlangpui chauh han tar lang ila. MRO a din tirh a President hna chelh hmasa ber tu chu Pu Lalramvulmawia a ni a, he tih lai a coordinator hna chelh tu chu Pu Joseph S. Puia a ni. Pu Joseph S. Puia hian thla 4 vel a chelh a tichuan Pu Peter L. S. Lian-an a thlak a. A ni hian thla hnih khat vel chauh a chelh hman a vanduai thlak takin man a tawk a tichuan, Pu Vanlalpekthar-an coordinator hna a chelh chhunzawm  a ni. Pu Vanlalpekthara hian thla 7 vel a chelh a chuta tang UN tawnglet ah hna a sawn a. Tichuan, Pu Hualsailo-an coordinator hna a rawn chelh ve leh a, a ni hian kum thum a chelh hman a ni. Tun a coordinator ni mek Pu Josiah hi MRO coordinator pa nga-na a ni a. A ni hian October 6, 2011 atang he hna hi chelh tanin vawin ni thleng a la vuan a ni.
  Kan hriat angin MRO hi community, UNHCR lam a hma latu ber a ni a tichuan, MRO a din tirh atang vawin ni thleng a member ramthumna a kal tawh zawng zawng zat chu mi 680 vel an ni a. Kan hriat loh ram thumna a kal member eng emaw zat an awm bawk. A awmzia chu tun a figure ai tam daih kan member te ramthumna ah an kal tawh tihna a ni. MRO tluang taka a kal zel theih nan Lal Pan a tharin malsawm leh rawh se! (Palai Vol.07// Issue 313      August 17, 2014)

Monday 11 August 2014

MIKHUAL

Editorial
“He lei ram mi kan ni lo;
Khualzin kal lai mek kan ni.”
   Hringnun dam chhung tawiteah hian kan in tawng a, kan in then leh mai thin. He khawvel hi kan chawlh lawkna hmun chauh a lo ni. Chutih karah buaina leh harsatna ten nitin min chimbuai fo thin a. Natna leh hrehawmna te nen. Kan tihloh harsatna ten min chimbuai laiin, mahni ngei a kan chawhchhuah mihring leh mihring inkara huatnate, itsiknate, inthahnate, inthen darhnate,   inhnehchhuhnate, chaklo zawkte rahbeh tumnate, chaponate leh indona ten kan chungah thla a zar reng  zel chu a nih hi!
   A tuk zing bazaar a ar talhna hmun a hralh mai tur arbawm chhunga ar-te pakhat leh pakhat an lo inchuk inchuk a an lo insual vel ang lek hi kan ang a. He khawvelah hian kan awm kumkhua dawn emaw tiin  midang tan harsatna kan siam fo thin hi a van pawi tak em. “Tun lawk khan ka hmu a sin mawle, chutia accident/lungphu chawl a a thi ta mai chu a va mak ve” tih tawngkam te hi tu ta mah a ni bik lo a sin. Kan thih leh dam hi mitkhap kar tak tak hi a lo ni a. Second tin, minute tin a nung thei che thei a kan awm te hi Pathian khawngaihna zar tak tak a ni. Kan nun der thawnzia  hrechiang tak tak ilang chuan mi dang pawisawi nan kan hun te hmang lovin min venghimtu LALPA fak nan kan ka te hi kan hmang fo tawh ngei ang.
   Malaysiaah  zofate pawh kan lo thleng khawm ve a, a tam zawk chu ram thumna kal tum vek kan ni. He hmun hi kan chawlh lailawkna ang a ni a. Khualzin kal lai kan ni. Chuvangin Pakhat leh pakhat inhriatthiamtawnna nen intanpuitawnin hma lam i thlirho teh ang u. (Palai  Vol. 07  // Issue 312          Aug 10    2014)

ISUA KRISTA-AH

Editorial
Pathianin kawng min hawnsak a, A chhiahhlawh Evan. R. Lalthantluanga Malaysia-ah a rawn tira chhun lamah zirna zanlamah sermon-na neiin Pathian thu kan ngaithla tluk tluk   mai a ni. Malaysia MCF President leh Vice President-ten tlar hmasa berah thuin lehkhabu leh ball pen keng rana ni tin min ho theih thin avangin memberte kan thla a muang hle a ni.
 Pathianin Speaker Evan. R. Lalthantluanga hmangin Malaysia awm zofate hnenah thu a rawn sawi a ni ber.  A changleh “bo vang vang rawh” min ti, kan rin loh lam atangin min barakhaih leh thut thin. Chhandamna chungchangah kan tih tel lo Isuan min thawhsaksa kan ring mai a ni a, chu chu “a ni maw” tih mai tur kan ni, “Ring” tih awmzia chu “tang” ni lovin “chawl/awl” a tih te chuan a fiah em em a ni.
  Khata “chaw/awl” dinhmunah  khan tawp  mai lovin ringtu nunah erawh chuan tih tur leh tih loh tur hlira a khat thu min han hrilh leh piap piap chu kawl tawng han hawh lawk ila “kan phyu (var) ” uar uar mai a ni. Samdal-a Theory ah khan tawp ta ringawt ila kan tih ve lam a ni lo tihah kan tawp tut ang a, ringtu tluantling kan ni dawn lo a ni. Pathian thu hi khing bai deuhvin kan zir ang/ kan hria ang tih a hlauhawm hle a ni.
  Kan lo fel/ kan lo that tak vang ni lovin sual (zu in/ living together/dawt sawi) chung chungin Isua Krista thisena min tlan tawhnaah  Pathian lung a awi a  A ngaihdamna kan chang ta a ni. Tichuan  zu in/ living together/ dawt sawi tawh lo turin min ti thung a ni. ( A hmasa tur hi a hnuhnungah tur emaw kan ti fo thin). A hmangaihna leh a khawngaihna hrechiangtute chuan a thu an zawm a LALPA an thlang fo thin a ni. (Palai 07// Issue 311      July 27   2014)

DAY HMANG

Editorial
MCYF a din kum 1-na cham chu July 13, 2014  zing dar 9 Malaysia MCF Sunday inkhawm khan hlim taka hman a ni. Zaithiam tak takten fakna hlain inkhawmte min awi a, MCYF ten “Aw MCF” tih Malaysia MCF hlapui mawi tawkin an rawn rem bawk  nen inkhawm boruak a siam tha hle. Debate thupui“Kohhranah hian Nu leh Pa te aiin Thalaite an pawimawh zawk” tih  kan ngai thla a debate a telte kha  Malaysia MCF a hmuipui pu thlankhawm an ni bawka  kan nui dar dar deuh reng mai a ni. Debate kan ngaihthlak atang khan  Kohhranah Nu leh Pa te leh Thalaite tanrual a tulzia mitinte a ngaihtuah chhuahtira debate a hlawhtling kan tilo thei lo a ni. Inkhawm banah DAY lawm nan theitui tui tak sem a ni.
  Tichuan, tlai lam dar 1:00 ah Tumbuk Day vawi 7-na hmang turin Bus pathumin kan tlan phei leh a, mi-130 chuang vel kan ni. Team 4 ah inthenin Football khelh a ni. Inkhelh zawhah zanriah tuihnai tak an buatsaih chu thehho a ni a mi 130 chuang mikhual thei tura  an inpekzawhnaah a ropui kan ti hle a ni. Thlaihnah tamna a ni bawk a thenkhatte chuan an hawn leh luih mai.
  Chawei kham hnu zan dar 8:30 velah Day hmanna inkhawm tan a ni a, Tumbuk Malaysia MCF president Pu Lalbiakngura’n inkhawm a kaihruai. Kumin Tumbuk Day Thupui chu “Sual kalsan la, thil tha ti rawh” (Sam 34: 14) tih a ni. An thlang tha hle a ni.  Tv. C. Thara a sermon a, Vice President  Pu Hmingthanga’n thusawina a nei. Nl. ZT Sangi leh Nl. Suzy te an solo a, Tumbuk branch zaipawl hla mawi rem kan ngai thla bawk. UN lam chanchin Pu Josiah hnen atangin kan ngaithla. Zan dar 10:30 velah inkhawm kan bang. Kum lo kal leh zel turah pawh LALPA ah rinna nghatin DAY an hman zel theih nan KL Malaysia MCF chuan duhsakna kan hlan a ni. (Palai Vol.7 // Issue 310           July 20   2014)

EVAN. R. LALTHANTLUANGA KAWMNA NEI

Evan. R. Lalthantluanga kawmna nei
July 21 - Aug 3, 2014 thleng Malaysia MCF buatsaih  CHHANDAMNA CRUSADE VAWI 4-NA a kan speaker Evan. R. Lalthantluanga chu Aug 3, 2014 sunday tlai dar 4:00 khan Malaysia MCF EC ten kawmna an nei.
   A hun kal tawh te, Pathian thu a hrilhna a a experience te leh kan zawh apiang te chu rilru sei takin min chhang a, Malaysia a zofate tan fuihna thu te pawh a sawi a ni. Inkawmhona a zawhin zanriah tui hnai tak kan kilho leh a, kan hlim tlang hle a ni.
  Ti chuan Aug 4, 2014 thawhtan tlai dar 6 khan Malaysia MCF Office atangin mi 7 ten KLIA 2 ah an han thlah a, zan 10:30 khan Malaysia atangin Kalkata lam panin a thlawk chhuak ta a ni. 

Ramthumna kal chhuak
August 6, 2014 nilai (an thlawh chhuah hun tak chu 7/8/2014 zing dar 3:30 a ni) khan Malaysia MCF hruaitu lawk Pu Singkhuma leh a chhungte chu kum rei tak chhung nghakhlel taka an thlir ramthumna, USA Indianapolis lam panin an thlawk ta a ni. Pathianin venghimin an awmna hmunah pawh malsawmna pe zel rawh se.

NSS naupangte:
July 29, 2014 chhun khan NSS naupang te chu an zirtirtute nen Timesquares ah Cinema an en. Naupangte hi Pathian thu mai bakah hetia an hlimna tur an ngaihtuahsak hi an zirtirtute an fakawm khawp mai. Thlalak atangin an hlim a ni tih sawi ngai lovin a hriat theih a ni.

QUARTERS HNATLANG

  QUARTERS HNATLANG

Pathian malsawmna kan dawn zela, amah biakna tur leh mi harsa, mangang tluk luhna a tan tiin Lalpan Quarter's min pe hi a lawmawm in Lalpa chauh ropui ber rawh se. Ni sarih chhung teh meuh mai members tlawmngai ten an hnatlang a, hna thawh hah leh hreawm pawh sawi lovin, members ten tlawngngai tak leh phur taka kan han hnatlang leih leih mai chu a hlimawm in a nuam ang reng hle mai. Malaysia ah kohhran hna kan han nei thei te hi a lawmawmin, a nuam dangdai ang reng khawp mai.
   Pu Singa, Pu H Biaka leh Pu Hmingthanga hovin quarter's thawh ngai leh siam ngai zawng zawng , tlawmngai leh tha tho tak mai a kan han thawk ho dial dial mai chu, khua lam kohhran hna tlang vanglai te pawh min ti ngai rum rum mai lawm le. Ceiling fans siam tawk bo lo, chutiang zelin rawng hnawih tu te leh mi dang dang in a tul ang ang kan han thawk ho chu a hlimawm kher mai. Tin leivung thiar ngai kan thalai ten an han thiar tak tak mai chu, darkar hnih awh tura kan ngai darkar chanve chhungin kan han zo mai kha a va nuamin a va hlimawm tak em ! Thalai te kan thatlai hun hi Pathian leh kohhran tana kan hman hian kan biak kan Pathian a va lawm dawn tak em.
   He tianga Quarter's tha tak mai min pe tu kan Pathian chauh ropui ber rawh se. Amen. Tunah chuan kan thalai rual MCYF ten zalen tak leh thianghlim takin hla zir nan leh thil tih ho nan kan mang tangkai hle mai a, Hmeichhia department leh thil tih nikhua kawng engkimah zalen takin Pathian kan fak leh kan chawimawi nan kan hmang ho zel dawn nia. Day nikhua emaw, Kut ni emaw kan hman dawn pawhin hla zir nan leh Hnamlam zirna ah pawh zalen takin kan hmang zel dawn nia. Aw thalai in thlahrung hauh lovin Pathian malsawm min peh Kan Quarter's hi thiam takin i hmang zel ang u hmiang. Chu tiang bawkin Kan quarter's tan pawh tluang taka kan luah chhunzawm zel theih nan Pathian hnenah tawngtaina nen i hlan thar zel ang u tiin kan in sawm nghal duh. Lalpa ropui nan chauh ni mawlh rawh se. (Reported by K.Vanlalnghaka)



RAMRI

                                                                                                            Lalchhanhima
Thuhma
   Khawvel hmasawnna leh changkanna-in a hrin chhuah, khawvel hmun hrang hranga mite inpawh tawn a, ramri kham mumal pawh awm tawh lo ang maia kan infim khawm mek laia, thalaite hnena hetiang thupui sawi hi a inthlahrunawmin a huphurhawm a, sawi sual a hlauhawm hle. Tunlai thalaite zingah chuan dik leh fiah, tlang leh huai taka thusawi a tul miau si a, hlau chung chung, huai tak siin he thupui hi kan sawi dawn a ni. He thupui hian a tibuai leh hnawksak zawnga intihbingna leh inlakhran tlatna lam sawi a tum lo a, hringnun kawng tam taka ramri mumal neih a tulna leh pawimawhna lam sawi a tum a ni.
Hlutna leh Zahawmna: Engkim hian hlutna a nei a, engkim hi a hlu vek lo thung! Hlutna neih theuh theuh hlu vek awm tak i ti mai thei. Mahse, i chhehvelah mai pawh khan hlu lo mai pawh ni lo, hnawksak tlat i hmu nual ang. Engvang nge tiin chhui uluk deuh la, nihna mumal nei lo emaw nih dan tur ang ni lo emaw an ni zel ang. Chuvangin hlutna hi nihnaah a awm a, hlutna hi nihna a ni. Nihna nei lovin a zahawm theih ngai loh.
   Mi tam tak chuan an nihna an hre lo a, an hriat pawhin nih an ngam lo a, mu leh mal nei lovin thli tlehna lam apiangah an len kual duai duai thin. Chung mite chu mahni nihna hria a, ni-te aiin hma an sawn lo a, an hlu lo a, an zahawm thei ngai lo. Mi thenkhatte erawh chu an nih lohnaah niin kuang lo an nawr a, mak takin an awm thung a. Chung mite chu mi tlem te tan an hlu viau bawk a; amaherawhchu, an hlutna chuan ‘mi tlem te’ chauh a huam phak a, mi tam zawk tan erawh chuan ‘mi hnawksak leh mi maksak’ an ni a, nihna loa ni a nih miau avangin an zahawm lo tlat bawk.
   Hlu leh zahawm turin nihna mumal tak neih a ngai a. Chu nihna chu miten ni nia min hriat ang anga nih kual dun dun lam ni lovin, mahni ngei inchian a, mahni ngei inhriat a, mumal leh zahawm taka nih hi a ni.
Ramri leh Nihna: Nihna mumal tak nei tur chuan ramri mumal tak kham a ngai. Ramri kham awm lovin nihna mumal a awm thei lo. Pawlho-ah a ni emaw, mimalah a ni emaw, thil dangah a ni emaw ramri mumal tak neih zel a tul. Kalphung tur, tih tur leh tih loh tur, nih dan leh nih loh dan, thil tum leh kawng zawh tum, ngaihsak tur leh ngaihthah tur, pawm tur leh hnawl tur chungchangah ramri mumal tak siam zel a tha.
    Dan leh dun mumal nei lo pawlho leh mimal reng rengin hma an sawn thei tak tak lo a, an zahawm thei lo bawk. Kan nihna hi kan zahawmna leh hlutna a ni a, nihna mumal kan neih tlat loh chuan engtin mah kan hluin kan zahawm thei lo. Ramri hian nihna a siamin a venghim thin a ni.
Tunlai Khawvel Her Vel: Khawvel finna leh thiamna thang zelin khawvel hi khaw te pakhat angah a chantir a, khawvel mite kan inpawh tawnin kan inchawhpawlh mek a ni. Chu chuanin a hrin chhuah pakhat chu, a awlsam apiang te, a nuam apiang te, a hniak tam lam apiang te, a zalen apiang te zui zel duhna leh chu chu a dik lohna hran awm lo nia hriatna te hi a ni. Engemaw chenah tunlai khawvel her vel hian a tha zawnga hringnun a nghawng laiin, kawng tam takah chuan khawlohna leh mumal lohna a thlen bawk a. Sakhuana sadai te, hnam nihna sadai te, mimal thil pawimawh sadai te leh dan leh dun tha tam tak a thiat a. Nun uluk tulna te, rinawm tlat duhna te, beih hram hram tumna te, hlauh leh zah neihna te leh mumal taka mahni nihnaa niha zahawm taka nun hman duhna te chu puithuna atthlakah a chantir mek.
   Duh ila, duh suh ila, tunlai khawvel inlumlet thlipui hian min nuai zel dawn a, eng ram leh hnam mahin sakhaw pakhat dan hmangin dan an lekkawh ngam lo chho zel ang. Thil nih loh dan tur ang nia kan hriatte, thiang lo anga kan hmuhte, thil nihphunga dik lo leh tha lo nia kan ngaihte hi a huangtau tual tual zel dawn. Hei hi khawvel inher danglam zel dan a ni tlat.
I Nunah Ramri Kham Rawh: Mizo thufing chuan, “Mihring hmelma lian ber chu Mahni,” a lo ti a, keimahni vang vek hian alawm keimahni hi kan nih a, kan nih loh thin ni. Mi tam tak chu hneh thei mah la, nangmah i inhneh tlat loh chuan ‘mi ropui’-a chhal theih i ni lo. Khawvel hi engtiang pawhin danglam sela, i chhehvelah eng thil pawh lo thleng sela, i lo dawnsawn dan leh i lo inven dan kha a pawimawh ber a, nangma nuna mawhphurhna sang ber neitu chu nagmah kha i ni. Chuvangin, nangmah leh nangmah kha inenchiang la, inhratchian tum la, inzir la, i nun kawng zawh dan turah ramri kham mumal siam rawh.
  Nangmah leh nangmah inhriat tumin zawhna hrang hrang han inzawt teh. Nangmah kha tunge i nih? Eng talent nge i neih? Mi eng ang nge nih i tum? Sakhua i nei em? Mi hausa nge i niha, mi rethei? Eng nge i hriselna dinhmun? Eng hnam nge i nih? Nangmah chauhin i awm thei em? Heng zawhna te hi uluk takin ngaihtuah la, nangmahah a chhanna chu a lo lang mai ang. Chu chhanna chuan i nuna ramri kham i siam dan tur a kawhhmuh ang che.
   Kum 18 i tlin tawh chuan i nun kawng i zawh zelna tur atan ramri mumal tak i kham fel a hun tawh. I tih tur leh tih loh tur chin, i nih tum ni tura i hmalak dan tur chin, pawlho zinga i inrawlh thuk dan tur chin, chumi…khami lam hawia i tel ve dan tur chin, i rin tur leh rin loh tur chin, i ei tur leh ei loh tur chin fel taka i bithliah a tul. Chu ramri kham hmanga i nun i vawn tlat chuan, eng thli pawh lo tleh sela, miten eng thil pawh ti sela, i nghing ngai lo ang. Tichuan, i tum ram panin, rinna nen ke i pen zel thei ang a, hmasawnna dik leh tlo chu i nunah a lo thleng ngei ang.
   Chuti ni lo a, ramri kham mumal nei loa nun i hman erawh chuan, a chhuak thar apiang tawngpawngin i zuan ang a, a hniak tam lam apiang i zui thin ang a, thli tlehna lam apiangah i len kual vel ang a, i nunin mu leh mal a nei thei lo ang. Chutiang nihna nei lo nuna i nun chuan hlutna leh zahawmna chu i tan vana rah ang a ni mai.
Tlangkawmna: Khawvel inher danglam zelina hringnun a chhe zawng leh a tha zawnga a nghawng nghin dawt dawt lai hian, kan sakhaw lehkhabu-in amah ngainat chu sual tinreng bul a ni tia min hrilh, a tel loa kan awm theih si loh tangka sum zawnga kan vir vut vut lai hian, mi hausaten mi retheite an duh dan dana an tirh kawi lai hian, sakhuana leh hnam saidai thiaha a awm mek lai hian, politician-ten mite hip tuma mi an thlem zawr zawr vel lai hian, nunkhua suala khawvel mi zawng zawngte kan inhambuai vel meknaah hian, nihna mumal tak nei turin ramri mumal tak kham la, hlutna leh zahawmna nei ang che. Khawvel pum siam danglam turin nangmah i siam ngheh hmasak zet a tul a ni. (zokawtchhuah Vol 10. Issue 105      July 2014)

HMATHLIR TIHZAUH

                                                                                                                 Lalnunpuia
    Hmathlir kan han tih hian ‘Pawn lama kan lan chhuah dan tur chhungril lamah ruahmanna lo neih sa a, a hlimthla lo siam lawk sa diam hi a ni’ tiin sawi ta ila, a fiah thei mai awm e. Tumah mahni hmalam hun hre lawksa mihring kan awm awm lo ve. Amaherawh chu nakin hnua awm dan tur ngaihtuah lawk sa diama, chutiang ni tura tan la fan fante nun leh, mahni hmalam hun lo ar khaw thim dai ve tawp tawpte nun erawh a kar a hla hle thung. Mihringin a ngaihtuah phak chin chu a chanpual a ni a. Ngaihtuahna phal zimtu chuan at tlemin, ngaihtuahna zau tak neitu chuan a at tam mai dawn a ni.   
   Tung chhoa kal mihringte hi tumah mi hlawhchham emaw, mi hnuaihnung emaw, adt..tumah mi baih vai nih duh kan awm awm lo ve. A nih si chuan engvanginnge kan duh ang dinhmuna kan din theih thin loh? A chhan chu kan ngaihtuahna a kal sual thin vang a ni. Chu chu Isuan a hre chiang hle a, a zirtirte hmathlir tizau turin tihian a fuih a, “Tuman uain thar, savun uain peng hluiahte an thun ngai hek lo”tiin. Heta Isua sawi tum tak chu “Ngaihtuahna phal chin nei chung chuan nun ropui a neih theih loh” tih hi a ni. Nun ropui tak neih i duh chuan i hmathlir han zauh hmasa phawt teh, Isua zirtirna a ni si a. Nimahsela, chutianga ti duh lo a i ngaihdan zimte ti lala, i ngaihdana i in khal kal lui tlata. “Mite nuna kan hmuh thin nun hlimnate hi ka tan chuan vana rah ang a ni” tia ngaihtuahna phalchin neia inthlak danglam duhna i neih loh chuan Pathianin thiltha nangmaha tih a tum chu i hloh dawn a ni.     
  
     Pathianin Israel fate Aigupta ram a ta a hruai chhuah khan an thlenna tur ram kha pan ding ta se, ni 11 kal vel chauh a ni. Mahse kawng lakah kum 40 thlawt an thang a nih kha! Eng vang nge?  Engatinge vawi tam tak tlang ngai hlir an hel an hel? A chhan chu, Pathianin Aigupta sala an tan lai daih tawh a tanga an tana a pek, khawizu leh hnute tui luanna ram nuam tak chu an ngaihtuahna chuan an mahni chanvo a tan a pe phal tlat lo a ni. ‘I rilruah indona a awma, i rilru i hneh theih loh chhung chuan indonaah chuan i tlawm sa’ tihna a ni.
   I ngaihtuahna savun uain penghlui tak kha, a tharin thlak rawh! Thomas Edission-a kha lehkha thiam thei lo tak, pawlthum pawh zir zo lo a ni a. Mahse a hmathlir tizau a, tum ruhna leh chhelnaa a nun  chhera, rinna mita a hmaa hlawhtlinna lo awm tur chu thlira, rim taka a thawhna chuan mi ropui tak a nih tir a nih kha. Pathianin “A ni” a tih chu nangin, “A ni lo”  ti ngawt suh. Amah chuan tihtheihloh reng a nei si lo. ‘Kawng awm lo ata kawng a awm chawp tirin,  tuma khar theih tawh loh turin a hawn sak thei’.  Unau, Isua i lama a tan chuan tuin nge do thei ang che?
   Mihringte hian thiltihtheihna sang tak kan nei a. Chu kan theihna sang tak hmang thei tur chuan nun hi rinna mita thlirin, beiseina nen  kan thanglian zel a ni tia dinhmun thara kan inkai san tir theih a pawimawh. Rinnain i hlawhtlinna chu ngaihtuah la. Chu I ngaihtuahna chu a takin a lo thleng ngei dawn a ni tih beiseiin,  buaina chhumpui kara ni engmawi tak hmu turin hmalam pan hram hram teh khai! Harsatna paltlang theih hi hlimna kawl lo eng tanna bul a ni si.
     Vawinah hian tlan mite tan chuan minute 4 chhung leka mel khat tlan chu thiltheih a lo ni ta. Unau, I rilru ngaihtuahna a eng zawng ni tura i thunun thei a nih ngat zawngin, he khawvelah hian i hnehtheih loh tur engmah a awm lo. Rinna, beiseinaa i pen chhuah tiharsatu, nangmaha daltu awm zawng zawng chu thiat darh vek la, vawina mi ropui tak tak i tihte chanvo chu nangmahah a lo thleng thei reng a ni tih ringngam rawh. I rilru ngaihtuahna i tih hmasawn chak pauh leh Pathianin i hmaa malsawmna a dah chu, i haichhuak chak ting mai dawn a ni. Pathianin malsawmna chhiarsen loh vur che a duh a. Chu malsawmna dawng tur chuan amahah i rinna nghatin, a ma duh dan leh remruat anga i nitin nun i hman erawh a tul. Bible chuan “Mifing pawla i lo fing ang” a ti a. Mi hlawhtling kawm la i hlawhtling ang. Unau, a thim zawngin thil ngaihtuah ngai suh. Pathian chuan i chhiatna turin hna a thawk ngai si lo. A thim zawnga ngaihtuahna neih tira, tihchhiat vek tumtu che chu Setana ni. He i chhiatna duhtu Setana hnathawh hi Isua nen chuan hnehtheih a ni a, Isuan amah nena tang duh tur chuan I hmathlir i zauh erawh a phut.
   Thufing chuan, “ I duh chuan kawng a awm” a tia. Mihringin ‘Duh zawk’ a neih theihna chu chhungrila a ngaihtuahnain thutlukna a siam vang a ni. Chu mihring ngaihtuahna chu a tha lam a nih a van pawimawh em! Unau, I nunah thil pawimawh tak hlen tur leh awmze nei zawka ti turin inbuatsaih la.  I rilruin dunthlanna siam la. I duhna chu chetchhuah tir thin la. Beiseina nung neiin a englam ngaihtuah fo thin ang che.
    A tawp ber a tan chuan, I hlawhtlinna hmahruaitu chu i hmathlir i zauh kha  a ni a, i hlawhtlinna kawng dal theitu awm chhun pawh i rilru ngaihtuahna bawk kha a ni. Tichuan I hlawhtlinna leh hlawhchhamna inkar chu i rilru sukthlekna chuan a hril dawn a lo ni reng mai. Aw le! Rilru fim leh ngaihtuahna thiang tak hmangin, i thiltihnaah i hlawhtlin zel theih nan hmathlir zau tak lo nei hmasa phawt mai teh! Chu chu hlawlhtlinna kawnga rahbi pawimawh hmasa ber a ni si a.
( He article hi kum 2014 ZKC thu inziaksiak lawmman pahnihna dawngtu thuziak a ni. Ed)