'

Monday 11 August 2014

RAMRI

                                                                                                            Lalchhanhima
Thuhma
   Khawvel hmasawnna leh changkanna-in a hrin chhuah, khawvel hmun hrang hranga mite inpawh tawn a, ramri kham mumal pawh awm tawh lo ang maia kan infim khawm mek laia, thalaite hnena hetiang thupui sawi hi a inthlahrunawmin a huphurhawm a, sawi sual a hlauhawm hle. Tunlai thalaite zingah chuan dik leh fiah, tlang leh huai taka thusawi a tul miau si a, hlau chung chung, huai tak siin he thupui hi kan sawi dawn a ni. He thupui hian a tibuai leh hnawksak zawnga intihbingna leh inlakhran tlatna lam sawi a tum lo a, hringnun kawng tam taka ramri mumal neih a tulna leh pawimawhna lam sawi a tum a ni.
Hlutna leh Zahawmna: Engkim hian hlutna a nei a, engkim hi a hlu vek lo thung! Hlutna neih theuh theuh hlu vek awm tak i ti mai thei. Mahse, i chhehvelah mai pawh khan hlu lo mai pawh ni lo, hnawksak tlat i hmu nual ang. Engvang nge tiin chhui uluk deuh la, nihna mumal nei lo emaw nih dan tur ang ni lo emaw an ni zel ang. Chuvangin hlutna hi nihnaah a awm a, hlutna hi nihna a ni. Nihna nei lovin a zahawm theih ngai loh.
   Mi tam tak chuan an nihna an hre lo a, an hriat pawhin nih an ngam lo a, mu leh mal nei lovin thli tlehna lam apiangah an len kual duai duai thin. Chung mite chu mahni nihna hria a, ni-te aiin hma an sawn lo a, an hlu lo a, an zahawm thei ngai lo. Mi thenkhatte erawh chu an nih lohnaah niin kuang lo an nawr a, mak takin an awm thung a. Chung mite chu mi tlem te tan an hlu viau bawk a; amaherawhchu, an hlutna chuan ‘mi tlem te’ chauh a huam phak a, mi tam zawk tan erawh chuan ‘mi hnawksak leh mi maksak’ an ni a, nihna loa ni a nih miau avangin an zahawm lo tlat bawk.
   Hlu leh zahawm turin nihna mumal tak neih a ngai a. Chu nihna chu miten ni nia min hriat ang anga nih kual dun dun lam ni lovin, mahni ngei inchian a, mahni ngei inhriat a, mumal leh zahawm taka nih hi a ni.
Ramri leh Nihna: Nihna mumal tak nei tur chuan ramri mumal tak kham a ngai. Ramri kham awm lovin nihna mumal a awm thei lo. Pawlho-ah a ni emaw, mimalah a ni emaw, thil dangah a ni emaw ramri mumal tak neih zel a tul. Kalphung tur, tih tur leh tih loh tur, nih dan leh nih loh dan, thil tum leh kawng zawh tum, ngaihsak tur leh ngaihthah tur, pawm tur leh hnawl tur chungchangah ramri mumal tak siam zel a tha.
    Dan leh dun mumal nei lo pawlho leh mimal reng rengin hma an sawn thei tak tak lo a, an zahawm thei lo bawk. Kan nihna hi kan zahawmna leh hlutna a ni a, nihna mumal kan neih tlat loh chuan engtin mah kan hluin kan zahawm thei lo. Ramri hian nihna a siamin a venghim thin a ni.
Tunlai Khawvel Her Vel: Khawvel finna leh thiamna thang zelin khawvel hi khaw te pakhat angah a chantir a, khawvel mite kan inpawh tawnin kan inchawhpawlh mek a ni. Chu chuanin a hrin chhuah pakhat chu, a awlsam apiang te, a nuam apiang te, a hniak tam lam apiang te, a zalen apiang te zui zel duhna leh chu chu a dik lohna hran awm lo nia hriatna te hi a ni. Engemaw chenah tunlai khawvel her vel hian a tha zawnga hringnun a nghawng laiin, kawng tam takah chuan khawlohna leh mumal lohna a thlen bawk a. Sakhuana sadai te, hnam nihna sadai te, mimal thil pawimawh sadai te leh dan leh dun tha tam tak a thiat a. Nun uluk tulna te, rinawm tlat duhna te, beih hram hram tumna te, hlauh leh zah neihna te leh mumal taka mahni nihnaa niha zahawm taka nun hman duhna te chu puithuna atthlakah a chantir mek.
   Duh ila, duh suh ila, tunlai khawvel inlumlet thlipui hian min nuai zel dawn a, eng ram leh hnam mahin sakhaw pakhat dan hmangin dan an lekkawh ngam lo chho zel ang. Thil nih loh dan tur ang nia kan hriatte, thiang lo anga kan hmuhte, thil nihphunga dik lo leh tha lo nia kan ngaihte hi a huangtau tual tual zel dawn. Hei hi khawvel inher danglam zel dan a ni tlat.
I Nunah Ramri Kham Rawh: Mizo thufing chuan, “Mihring hmelma lian ber chu Mahni,” a lo ti a, keimahni vang vek hian alawm keimahni hi kan nih a, kan nih loh thin ni. Mi tam tak chu hneh thei mah la, nangmah i inhneh tlat loh chuan ‘mi ropui’-a chhal theih i ni lo. Khawvel hi engtiang pawhin danglam sela, i chhehvelah eng thil pawh lo thleng sela, i lo dawnsawn dan leh i lo inven dan kha a pawimawh ber a, nangma nuna mawhphurhna sang ber neitu chu nagmah kha i ni. Chuvangin, nangmah leh nangmah kha inenchiang la, inhratchian tum la, inzir la, i nun kawng zawh dan turah ramri kham mumal siam rawh.
  Nangmah leh nangmah inhriat tumin zawhna hrang hrang han inzawt teh. Nangmah kha tunge i nih? Eng talent nge i neih? Mi eng ang nge nih i tum? Sakhua i nei em? Mi hausa nge i niha, mi rethei? Eng nge i hriselna dinhmun? Eng hnam nge i nih? Nangmah chauhin i awm thei em? Heng zawhna te hi uluk takin ngaihtuah la, nangmahah a chhanna chu a lo lang mai ang. Chu chhanna chuan i nuna ramri kham i siam dan tur a kawhhmuh ang che.
   Kum 18 i tlin tawh chuan i nun kawng i zawh zelna tur atan ramri mumal tak i kham fel a hun tawh. I tih tur leh tih loh tur chin, i nih tum ni tura i hmalak dan tur chin, pawlho zinga i inrawlh thuk dan tur chin, chumi…khami lam hawia i tel ve dan tur chin, i rin tur leh rin loh tur chin, i ei tur leh ei loh tur chin fel taka i bithliah a tul. Chu ramri kham hmanga i nun i vawn tlat chuan, eng thli pawh lo tleh sela, miten eng thil pawh ti sela, i nghing ngai lo ang. Tichuan, i tum ram panin, rinna nen ke i pen zel thei ang a, hmasawnna dik leh tlo chu i nunah a lo thleng ngei ang.
   Chuti ni lo a, ramri kham mumal nei loa nun i hman erawh chuan, a chhuak thar apiang tawngpawngin i zuan ang a, a hniak tam lam apiang i zui thin ang a, thli tlehna lam apiangah i len kual vel ang a, i nunin mu leh mal a nei thei lo ang. Chutiang nihna nei lo nuna i nun chuan hlutna leh zahawmna chu i tan vana rah ang a ni mai.
Tlangkawmna: Khawvel inher danglam zelina hringnun a chhe zawng leh a tha zawnga a nghawng nghin dawt dawt lai hian, kan sakhaw lehkhabu-in amah ngainat chu sual tinreng bul a ni tia min hrilh, a tel loa kan awm theih si loh tangka sum zawnga kan vir vut vut lai hian, mi hausaten mi retheite an duh dan dana an tirh kawi lai hian, sakhuana leh hnam saidai thiaha a awm mek lai hian, politician-ten mite hip tuma mi an thlem zawr zawr vel lai hian, nunkhua suala khawvel mi zawng zawngte kan inhambuai vel meknaah hian, nihna mumal tak nei turin ramri mumal tak kham la, hlutna leh zahawmna nei ang che. Khawvel pum siam danglam turin nangmah i siam ngheh hmasak zet a tul a ni. (zokawtchhuah Vol 10. Issue 105      July 2014)

Print this post

No comments:

Post a Comment