Sulhnu leh Nunhlui

By: Kawlngheta (Vaiphei)

Kan naupan lai hun ka ngaihtuah chang apiangin, kan kawmchhak Thingtuluang chunga U Lalhnema Thawnthu sawi thin kha ka hre chhuak ziah thin. Chung hun laia a sawi then khat ka la hriat chian deuh deuhte chu. “Puvawma leh Zawngte” te, “Lalruanga leh Keichala” te, “Pathlira leh Hrangchala” te, “Rahtea” a sawi tum phei chuan kan lo khawngaih lutuka, kan mittui hialte kha a tla thin kha a ni a. Hlauhawm lam “Thinlanga” a sawi erawh chuan kan hlau lutuka mahniin in kan hawng ngam ta lo thin a. Amah bawk chu a buai leh ta thin a. Pakhat te tein mi a thlah kual leh thin.

U Lalhnema hi keini aia kum 3 zeta upa hi a ni a. Keiniho zingah chuan changkang tak hi a ni reng a. Tun khaw hnua ka ngaihtuah let hian, U Lalhneman Thawnthu mi a hrilh thin kha belh a nei zeuh zeuhin ka hria. Mahse a hun lai kha chuan a sawi ngaihnawm thei em maia lo belh ta pawh ni se, a ngaihnawm kan ti tho tho. A thawnthu sawi ngaihthlak loh hlau khan a thu reng kan awi hlawm na sa mai.
  

Thla a en zual deuh changin kan inbiruk siak thin a. A nih loh leh kan inchengchai bawk a. A va han nuam thin tak em! London khawpui kan ngai bik lo a. India khawpui Delhi ah kutdawh mi sing chuang an awm” tih pawh kan ngaihtuah na hek lo. Tichuan, kan inthlah dawnah, kan vaiin kut invuanin kan insuihkhawm a;                    

“Tin dialah tin dialah,                                                                                                Naktukah khua var se la,                                                                                        
Kan inkawm leh dial dial dawn a nia” tiin kan inthlah hlawm thin.                                                                
Aw... khang hun laite kha “Ka sulhnu leh nunhlui” ka ngaihtuah let apiangin ka ngaih hun lai ber a ni thin. Khang hun laia ka then rual thate kha tunah chuan then khatin tumawng thlengin an beng tawh a. Nupui pasal kan han nei hlawm a; eiin zawnna te a lo dan hlawm tak siah chuan khaw hmun khatah pawh kan awm reng thei ta lo a. A thente chu U.S.A lamah te, then khat chu Aizawl lamah te, Then khat chu Rangoon lamah te, Mizo ram Serchhipah te leh tuna kan khua Pinkhungah te pawh an la awm bawk a. Eng emaw chang chuan ka thian rual hluihote kha mumang ramah han tawn leh nawlh changte pawh ka nei thin a. An niho hian mi hi an la hre ve angem aw” tih changte pawh ka nei thin.Hla phuah thiam Pu Lianthuama te ang hi chu ni ve ta ila chuan,
                                             

“Sulhnu leh nunhlui ka dawn kir changin,
Ka ngai zual thin, Pan lai nun kha;
Chung mu angin thlawkin leng thiam ila,
Ka chuan ngei ang rawl lai ka di Lalngoi sumtual ngeiah,” Het sala, teriama, ka inthiam chiah lo a nia aw....Thu dang kal tawh zawk ila.                                  

Ka naupan laia nuam ka tih thin em em chu; Chep kaw laih te, Khalhlirke tur lak te, Sazu kaw laih thlengin. Tum khat pawh kan sazu kaw laihnaah kan kawtpa, Dengthangpuia lu ka chek palh kha chu aw, tun thlengin ka inthiam thei lo. Tlemin kan lo chekna ve thei tawh bawk si a. Tin, lu kher a lo ni bawk nen thi a chhuak tam asin aw....Kei lah hi naupang dangte aia a chi hi ka lo ni bawk nen kan kawtpa lu thi tihreh tum chuan Phuzuan luiah vawi 5 zet ka hnim pil a. A thi chu a reh theih tak si loh avangin inah ka hawnpui a. Tun khaw hnua ka ngaihtuah let hian khawsikpui te a lo lut lo kha kan va han vannei tak em!                                    
 
In kan thlen atanga rei vak loah chuan Burpui chu an khai nghal a. Mahni mah inthiam loh sa nak alaiin, a pain, “Sipai ka mantir dawn che.”a ti a. Ka va han hlau tak em! Inah pawh ka riak ngam lo a. Kawmthlangte Pawlbukah ni khat leh zan khat chu ka tawm bo a.Kha tih hun laia ka nu leh pa mangan turzia kha aw...Ka tlan boah an ngai a. Khawtlangin mi an zawng vut vut a. Ka nu phei chu a tap hman hial a. Ka pa pawhin kan kawtpa Pu Thangchuanga kha a hau deuh nghe nghe a ni awm e.                                                                                           

Kum1978 ah ka nu leh pa ten zirna sikulah mi an dah a. Ka lehkha thiam theih loh dan em em kha aw, sawiin a siak lo. Ninhlei leh sual lamah chuan pakhatna ka la deuh reng mai a.Mi an vaw deuh reng mai bawk a. Lehkha thiam theih loh lutuk hi chuan sikul kalte hi a nuam thin lo a. Inrin ni leh Chawlhni hi kan chawl thin a. Ka nghakhlel hle thin.                                                                                                     

  
Kahzipawl ka in Exam hmasa ber turah Exam chu ka hlau a. Sikul ekin hnung lamah ka biru daih a. Eng mah ka ziak ve lo. Pass ngaihna chu a awm lo teh e. Kahzipawl hi kum 3naah ka pass ve tawk a. He mi ka pass dan pawh hi tun khaw hnua ka ngaihtuah let hian ka pa hi khawchhung lamah Lal upa a ni a; tin Sikul lamah pawh hian mi pawimawh tak a niin ka hria. Ka pa an hmaizah avangin pawl mi an sawn ve mai mai ni hian ka hria. Pawl 2 ka nih hian ka chhang chhang leh nen kan thu tlang a. Ka u Nutei pawh hian, “Kawlngheta chu ka zirtir peih lo, amah aiin ka rilru a hah zawk a ti thin,” Ka lehkha thiam loh dan em em chu a zialo asin aw. 1986ah sikul chu pawl 4ah ka bansan ta a.                                    

Chu tia Sikul ka ban tak siah chuan, hnathawka han chhawr tlak kan la ni chiah bawk si lo a. Ram hnuaiah chawhmeh zawngin leh Savabu la mai mai turte hian kan chhuak thin a. Tum khat chu thianpa Hrangnghingloa nen kawl khaw bul, Taphah bul lawkah Thingkung lian zet maiahchuan, Buuai note kan han la tak tak mai chu a nosen ngawt pawh, 250 vel kan hawn a. Ka pain mi a va han hau nasa tak em! “Tun hnua sava no i rawn hawn leh a nih chuan ka vua tawh ang che,” a tih avangin chumi hnuah chuan vawi khat mah savabu ka la tawh ngai lo.                           

Khang hun lai vela kan nun kha a la mawlmang ve reng reng a. Methodist Pastor Pu Vulchuka kan khuaa a rawn thut pawh khan, Thlapuia mihring an inkah kai thute kha a sawi a. Mahse Pu Tluanghnina chuan a awi thei thak lo a nih kha. Pu Vula tih ngaihna hre lo chuan, “Tluanghnin, awi lo mah la an inkap kai tho tho” a tih san mai a. E, chu chauh a ni hlei nem, Thalai ka luh kum ni tain ka hria. Thalai inkhawmnaah Pu F. Lalrammawian khawvel vir kual thu a rawn sawi leh a. U Ronghaka awi lo lutuk chuan a lu a thing ngher ngher mai nia, Khawvel hi vir tak tak ni se, kan kawmchhakte hian kawmthlangte a rawn hawi ang a, kan kawta Theihai kung pawh hian kawmchar lam te a hawi ngei ngei ang zu ti ve tlat a.                  

Kan han tleirawl chhuak, 1988 bawr velah pawh khan kan khua in 300 vel awmnaah pawh khan BA thleng pha pakhat chiah kan nei. Pu Vanhela a ni a. Pawl 10 thleng pha kha chu mi pa 2 an awm ve tain ka hria. Zirna lamah rilru pek na chang hria chu mi tlemte chauh an la ni a.1983ah khawchhung Lal upa ten, sum zawnaah kawlpui lama mi, Vedio an hawh a, A en man cheng 2 a ni a.Chung hun lai chuan vai fim hi kan en ber thin a. Chu pawh chu a chhan kan hriat vanga en kan ni lo a. A Fim a sei deuh vang a ni ber a. Kha tih hun laia kan nun han mawlzia kha chu Motor chu sawi loh, Bike takngial pawh tumah nei kan la awm lo. Radio nei chin pawh induh tak an la ni. Kan naupan lai chuan nitin mi pakhat tal ka sual ziah thin kha a ni a. ka nu le pa pawh hi an mangang hman hle reng a. Mahse hringnun hi a lo va inthlak dang lam thei tak em! 1989 vel atang khan lehkha chhiar lamah ka tui vak mai a.A tirah chuan Thawnthubu lam hlir hi ka chhiar thin a. A lo rei deuh deuha Mizo lehkha ka hmuh phak apiang ka chhiar ta zel a.Chung ka Lehkha chhiarte chuan ka nun hi mi a khalh ngil tawh a. Awm dan mawi te leh “Nun kawng hrim hrim te” Thenrual kawm dante thlengin mi a kawhhmuh a. Ka nu leh pa te zirtirna nen; Rev.Lalnghingloan “I thu chhiarin a siam che” a tih hi kei mahin ka hlawk pui ber awm e.                                                                                                                                     

Aw le, kan thu a sei lutuk dawn tun tum atan chuan duh tawk tawh mai ila; tun tuma ka thuziak hian zirtir em em a nei hran lo a.Tinzawn a neih pawh ka hre hek lo; Mahse hei hi chu hriat tur a awm. Kum 40 bawr vel kal ta leh tun dinhmun inthlauh dan em em hi. Kan naupan lai chuan Motor ke chhia takngial pawh hi kan hmu pha lo a. Tunah chuan keini ang khawte lamah pawh chhungkaw eng emaw zatin Motor an nei tawh a. Chutiang bawkin, Tv te leh Bike te hi Aizawl lam leh Rangoon lam chauh neih chi emaw te kan lo ti ta mai mai thin a. Hringnun hian hmasawn lam a van pan chak tak em! Chutiang bawkin kan hun tawng dan milin nung thiam ila, mi tinte hian kan va hlawkpui dawn tak em! Hun rem chang ka neih chuan ka la rawn ziak leh ang, Kan nu Pi Sawii’n a haw em lo ang a, a hun laia Biangnoi te pawh ka rawn sawi kai tawh ang chu. A lo haw ta a nih leh Saya Awmtea’n mi a ching fel pui tawh mai a niang chu....Kan che fuh loh palh ang tih pawh a hlauhawm khawp mai a. Pu Manghak......

Print this post