'

Tuesday 8 July 2014

Taimakna

  J. Lalengkima
 
Eng hna pawh mahni kova tla, tlansan lova thawhzel duhna rilru hi “Taimakna” chu a ni. India ram zalenna sual chhuaktu, India hnampa tia kan koh Mahatma Gandhi chuan ‘Taimakna’ tih tawngkam hi he tiang hian a hrialhfiah, “Mahni inzahna leh mahni inphatsan avanga hna chi tin reng (a tha lamin) thawhduhna hi taimakna a ni” tiin. Chutiang bawkin Bawih chhuahtu ropui Abrahma Linclon-a  chuan “Taimakna chu thatchhiatna hmelma, a hmei a pa, puitlin leh  puitlin loh lanna darthlalang a ni” a lo ti bawk a ni.  
  
A sir lehlam a thlir chuan a atthlak zawnga taimakna a awm bawk Sap hovin “Iron Soldier” tia an koh Hitler-a kha han ngaihtuah chuan ama hming thatna leh mahni hma a sialna te, a nunrawnna leh a in pekna zawng zawng te kha eng thil vang nge? A fin bik   vang em ni? Nilo, taimakna saruak amahah a awm tlat vang zawk a ni. Hebrai (Juda) hnam, nuai engemaw zat nunna laksak duhna te, German sawrkar hi khawvelah lo ropui ber rawh se, tih duhna rilru chapote, pawisawilo (innocent)  thisenchhuah a rawngra taka tihhlum zui duhna rilru chu engtianga inpe nasain, taima mahse, “Taimakna” kan tih, tuna I chhiar lai mek tum hi chu a tling zo lo.

  
Rome Sorkar chanchin, mite sawi leh ziak hi I hre fo vang. A vanglaia khawvel hriat thama hming chher, Nero-a te kha, pa thawk nasa leh awm hle hle ngai thei lo mi a ni a, kawng hrang hrangin khawwvel intlansiakna leh hmasawna kawngah Rome sawrkar pawhin a changkanpui em em; mahse khawvel chuan ‘mi taima’-ah a chhiar thei tlat lo. Chutichuan,taimakna dik leh dik lo a awm a nih chu. Engpawhnise, mite tana thatna leh lawmna, lungawina thlen thei se, mahni leh khawtlang, chhungkua leh ram leh hnam tana chhenfakawm zawngin taimakna chhuah ila, chu kawng chu kawng harsa ni mahse, kawng dik leh taimakna dik a ni a. Pathian leh mihring mithmuhah pawh a mawi a, pangpar mawi ber ai a mawi, mihringte incheina tha ber leh mawi ber,tuiekthei ngai lo a ni.
    
Aw le! Mihringte hi zir turin kan lo piang ti ila kan sawi sual awm lo ve. Lehkha zir thei dinhmun kan rawn chuangkai a,chuta  taima taka zir tang tang tute chuan hlawhtlinna an hmu thin a ni. Chutiang bawkin kut hnathawktu pawh’n rinawm leh taima taka, a thawh chauh’n a hnaah in hnangfakna tur khawp a hmu chauh thin a ni. Lehkha zir mi chuan lehkha thiam sang nih chu rilru leh taksa nawmna a nih a hre chiang em em mai a, chu nun khaw nawmna chu chan ngei tumin a bei talh talh thin reng a ni. Mihring kan nih chhunga kan thlakhlel em em mai chu “Fak leh chawimawina” hi a ni awm e!Chu fak leh chawimawina hlawhtur chuan kawng emkimah taima taka kan thawh a ngai a ni. Nun hahdam kan duh chuan “Taimakna” hi kan vawn beh tlat a ngai tihna a nih chu! “Taimakna”hi hlawhtlinna  tih pawh kan hria, mahse, “Taimak” kan tum (zir)tlat lo hi keini Mizote kan hmasawn theih lohna bul ber chu a ni. Thufing chuan tiang hian a sawi “I fate Taimak I zirtir loh chuan thatchhiat I zirtir a ni”a ti. Chuvangin taimakna hi kanzir a ngai a ni. Mihringte hi hlawhtling tur chuan beiseina sang tak kan neih hi a pawimawh em em a,chu kan beiseina ti hlawhtling tur chuan ‘Taimakna’ tho tho hi kan neih a tul a ni. Taimakna tel lo chuan engmah hi a hlawhtlin theih tak tak lo ani. Mihringin mahni tui zawng tak hna thawh hi kan hlimna ber a ni a. Mahse, kan lungawina tawk(tui zawng) hna kan hmu lo a nih pawhin kan hmuh tawk hnaah lungawi tum zel mai ila, chu chu kan hlimna kawng dang leh chu a ni. Chutiang mahni tui zawng leh chak zawng hna thawka hlawhtlinna hmu tak tak tur chuan ‘Taimakna’hi a changvawn atana a neih a tul a ni. Mahni tui zawng tak hna zir thiam mi chuan hahdamna chihnih lian tak a nei nghal a ni. A hnaah a rilru a pe zo vek thei a nuam a ti em em a, hna a thiam that tawk avangin hnathawh tur a hmuin rin a hlawh a,chu chuan a tum tak sum leh pai a hai luh tir teuh teuh thin a ni. Chu tak chu a ni ‘Taimakna’ rahchhuah chu.
   
Taimak han tih hian, thawk reng leh thawh teuh lam hi a kawk kher awm lo ve. Mahni tih tur dik tak tih hi taimakna kawng a ni thei ang.  Awle, Zo nun leh taimak hi thil inkawp rial rial a ni a. Mizo nih leh thatchhiat hi chu thil inhmeh lo tak a ni thung. Kan Bible chuan, “Thawk peih lo chuan ei pawh ei suh se”(2 Thes 3:10) a lo ti reng a. Mizote hi intodelh hnam kan lo ni thin a, Chanchin Tha kan dawn atangin kan  thatchhia ti ila,Chanchin Tha avangin an taimak phah a, ram, hnam, khua, chhungkua, mimalin an taimak phah a, hma an sawn em em a ni. Mizote hi Kristian kan nih bawk si chuan thatchhiat hi kan inhmeh ve lo, kan hmelma zawk a nihzia I hre theuh ang u. Keini Mizote hian kan fate hi hnathawh hreh nei lo tura kan inzirtir hi a tul tak meuh meuh a ni.
     
Hringnun hi tuifinriat nen kan tehkhin dawn chuan, hriatzauna chu,tuikeplung nen kan tehkhin thei ang. Tuikeplung chu tuifinriat chhungah a awm a, tuifinriat a chawimawi ang hian, keini mihringte pawh taimakna hian min chawimawi ve a ni. Amarawh chu tuifinriat chhunga tuikeplung chu tih tak thlaka kan zawn chauh vin kan hmu thei dawn a ni. Kan hringnunah pawh hian mi pakhat ni tur chuan taimakna nena hringnun kan hman hi a pawimawh ber a ni.
  
Hmasawn a mi hlawhtling ni tur chuan kan tei rei peih a ngai a ni.Malsawmna dawng turin kan tawngtai a, mahse, malsawmna dawng tlaka hna thawh (taimak) erawh kan peih leh si thin lo anih ber mai hi le! Hmasawmna lamah leh mite dinhmun awhna lamah kan tuihalin rual kan el nasa hle a, rinawm leh taima taka kan hna zawn theuhva thawh kan mamawh tak meuh a ni.  (He article hi kum 2014 ZKC thu inziaksiak lawmman pakhatna latu thuziak a ni. Ed) (Vol. 10 // Issue 105     July 2014)


Print this post

3 comments: